»Έβαλε νερό στο κρασί του»
«Ρίξε λίγο νερό στο κρασί σου».
Φράσεις της λαϊκής σοφίας που όμως έχουν τη βάση της στην αρχαία Ελλάδα. Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν το νέρωμα του κρασιού μια συνήθεια εκλέπτυνσης που τους διαχώριζε από τη βαρβαρότητα των άλλων λαών.
Οι προγονοί μας γνώριζαν ,αλλά και φοβόντουσαν τις συνέπειες της μέθης και προφυλάσονταν .
Η έκφραση ‘’έβαλε νερό στο κρασί του’’ προήλθε ακριβώς από αυτό το πλεονέκτημα του νερωμένου κρασιού , θέλοντας να δείξει ότι ο άνθρωπος συμβιβάστηκε και έκανε παραχώρηση, κάτι που ίσως υπό την επήρεια της μέθης να μην αποδεχόταν και θα οδηγούσε σε διαφωνίες και καυγάδες.
Τα γεύματα ,αρχης γενομένης απ το πρωινό (Σύκα,παξιμάδια,ξηροί καρποί,ελιές ) ,έως το βραδινό ,οσο απλό κι ανεπιτήδευτο κι αν ήταν ή πιο επίσημο, περιείχαν κρασί το οποίο όσο προχωρούσε η μέρα ,άλλαζε η αναλογία του με νερό,γινόντουσαν ολο και πιο «γεμάτα» σε κρασί
Παρ ολο αυτο το συμπόσιο ξεκινούσε με το γεύμα, το οποίο συνήθως συνοδευόταν από ελάχιστο έως καθόλου αλκοόλ. Στη συνέχεια οι υπηρέτες έφερναν το κρασί. Αφού έκαναν τρεις σπονδές στους θεούς, τους πεσόντες προγόνους τους και τον Δία, ξεκινούσε η οινοποσία. Το κρασί αναμειγνύονταν με νερό σε μια μεγάλη στάμνα, τον λεγόμενο κρατήρα.
Το νερό φυλασσόταν σε ένα μεγάλο δοχείο με τρεις λαβές, την υδρία και σιγά σιγά το προσέθεταν στο κρασί ή και αντίστροφα. Η ποσότητα του νερού καθόριζε το πόσο θα μεθούσαν οι καλεσμένοι,και ήταν κατι που αποφασιζόταν απο κοινού με τον οικοδεσπότη.
Καταλαβαίνουμε ότι η βραδινή αυτη διαδικασία ηταν θεσμός στην κλασική Ελλάδα.
Πάντα απολάμβαναν το φαγητό τους σε μικρές ή μεγάλες παρέες,συζητώντας,και στο τέλος μεθώντας.
Η γενικά αποδεκτή αποψη ήταν ότι δεν γευματιζει κάποιος μόνος,απλά γεμίζει το στομάχι του.
Ο οινοχόος ήταν μια «θεση» που απολάμβανε σεβασμό .Θεωρούνταν οτι ήταν τηρητης βακχικών-Θεϊκών επιταγών ,κι ως εκ τούτου ,είχε αντιμετώπιση σαν ιερέας.
Οι πιο συνηθισμένες ποσότητες νερού προς το κρασί ήταν 2:1, 5:2, 3:1 και 4:1. Η αναλογία 1:1 θεωρούνταν πολύ δυνατή, ενώ κάποια πολύ συμπυκνωμένα κρασιά τα είχαν βράσει πριν από τη μεταφορά, έτσι ώστε να μειωθεί ο όγκος τους στο μισό. Όταν έκανε ζέστη έβαζαν το κρασί σε ένα πηγάδι για να δροσιστεί προσθέτοντας χιόνι, το οποίο είχαν μαζέψει το χειμώνα και το είχαν θάψει στα άχυρα για να μην λιώσει…
Η μιξη του οίνου με το νερό, αποτέλεσε ξεχωριστή τέχνη και ιδιαίτερο αντικείμενο έρευνας. Οι αρχαιότερες αναφορές γίνονται στα ομηρικά ποιήματα, όπου ο άκρατος οίνος χρησιμοποιείται κυρίως στις σπονδές προς τους θεούς.
Σύμφωνα με την παράδοση οι άνθρωποι στην αρχή έπιναν το κρασί ανέρωτο και δεν μπορούσαν να σταθούν στα πόδια τους. . Ο Αμφικτύωνας διδάχτηκε την τέχνη αυτή από το Διόνυσο και τη δίδαξε με τη σειρά του στους ανθρώπους, αρχίζοντας από τους Αθηναίους.
Μια άλλη παράδοση για την ανακάλυψη του κεκραμένου οίνου, που αποδίδεται σε φυσικά αίτια, καταγράφει ο γιατρός Φιλωνίδης στο έργο του «Περί Μύρων και Στεφάνων»: «Όταν μεταφέρθηκε από το Διόνυσο το αμπέλι από την Ερυθρά Θάλασσα στην Ελλάδα και πολλοί στράφηκαν σε άμετρη απόλαυση του οίνου και τον έπιναν άκρατο, άλλοι στράφηκαν με μανία και παραπατούσαν και άλλοι έμοιαζαν με νεκρούς από το κάρωμα που προκαλούσε η οινοποσία. Όταν κάποιοι κάποτε έπιναν κοντά στην ακτή, έπεσε βροχή και διέλυσε το συμπόσιο, ενώ το βαρέλι, στο οποίο είχε μείνει λίγο κρασί, το γέμισε με νερό. Όταν καθάρισε ο ουρανός και γύρισαν στον ίδιο τόπο, γεύτηκαν το μίγμα κι ένιωσαν ευχάριστη και χωρίς ενοχλήσεις απόλαυση. Γι αυτό το λόγο οι Έλληνες, όταν προσφέρεται ανέρωτο κρασί σε δείπνο, επικαλούνται τον Αγαθό Δαίμονα τιμώντας τη θεότητα που το επινόησε, δηλαδή το Διόνυσο. Ενώ όταν μετά το δείπνο προσφέρεται το πρώτο ποτήρι με νερωμένο κρασί, επικαλούνται το Δία Σωτήρα, επειδή τον θεωρούν αίτιο της χωρίς ενόχληση ανάμιξης κρασιού και νερού, αυτόν που είναι και ο δημιουργός των βροχών».
Στη σχέση μίξης λαμβανόταν υπόψη η ποιότητα του κρασιού. Τα δυνατά κρασιά δηλαδή αραιώνονταν με περισσότερο νερό.
Φαίνεται ότι η σωστή αναλογία της μίξης ακολουθούσε τη δραστικότητα του κάθε κρασιού. Το πιο δραστικό, που επιδεχόταν και τη μεγαλύτερη ανάμειξη, ήταν της Ισμάρου στη Θράκη. Με τρία ποτήρια από αυτό ο Οδυσσέας τύφλωσε τον Κύκλωπα Πολύφημο.
Eπιμελεια : XαρηS
